شناسایی و بررسی تراکم و پراکنش فیتوپلانکتونی سد مخزنی کارده در خراسان رضوی

نوع مقاله : زیست شناسی (جانوری)

نویسندگان

پژوهشکده آبزی پروری آب های داخلی کشور، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بندرانزلی، ایران

چکیده

به­ منظور شناسایی و بررسی تراکم و پراکنش فیتوپلانکتونی، نمونه ­برداری طی 6 مرحله از فروردین لغایت اسفندماه 1394 در دریاچه مخزنی سد کارده مشهد انجام پذیرفت. نمونه­برداری فیتوپلانکتونی به ­صورت افقی و عمودی از اعماق مختلف (لایه ­های 0 ،  5 ، 10 ، 20 متری) توسط برداشت آب با دستگاه روتنر و رساندن به حجم 10 لیتر، همگن کردن و در نهایت برداشت یک لیتر از آن صورت گرفت. نمونه ­ها با فرمالین به نسبت 4 درصد تثبیت و در آزمایشگاه با استفاده از محفظه ­های 5 میلی ­لیتر و میکروسکوپ معکوس مورد شناسایی و شمارش قرار گرفتند. در این بررسی در مجموع 35 جنس در 6 شاخه فیتوپلانکتونی شناسایی گردید. از بین جنس­ های شناسایی شده 8 جنس مربوط به شاخه جلبک­ های دیاتوم (acillariophyta)، یک جنس مربوط به شاخه اگلنافیتا (Euglenophyta)، سیزده جنس مربوط به شاخه جلبک ­های سبز (Chlorophyta)، سه جنس مربوط به شاخه پیروفیتا (Pyrrophyta)، دو جنس مربوط به شاخه کریزوفیتا (Chrysophyta) و 5 جنس مربوط به شاخه سیانوباکترها (Cyanophyta) تعلق داشتند. غالبیت فیتوپلانکتونی در این سد مخزنی با شاخه باسیلاریوفیتا که 73/8 درصد جمعیت سالانه را دارا بودند و نمونه ­های غالب آن جنس­ های Cyclotella، Navicula و Synedra می­ باشند. شاخه کریزوفیتا با فراوانی 12/2 درصد که جنس­ های غالب آن به­ ترتیب فراوانی Dinobryon و Synura و شاخه جلبک­ های سبز با فراوانی 8/2 درصد که جنس ­های غالب آن Scenedesmus، Cosmarium و Tetraedron به­ ترتیب رتبه ­های فراوانی را در طی سال 94 نشان دادند. میانگین بیش ­ترین تراکم سلول­ های فیتوپلانکتونی در تمامی ماه ­های نمونه ­برداری به شاخه جلبک ­های دیاتوم بود. میانگین فراوانی سالانه کل شاخه ­های فیتوپلانکتونی 11456±69500449 عدد در لیتر بوده که در فصل بهار با فراوانی 467892±25044064 عدد در لیتر بالاترین تراکم را نشان داد. فراوانی شاخه­ های فیتوپلانکتونی در فصول تابستان، پائیز و زمستان به ­ترتیب با تراکم فراوانی 17323830، 10786088 و 16346467 عدد در لیتر برآورد گردید. حداکثر فراوانی فیتوپلانکتونی در ایستگاه­ های یک (تاج سد) با فراوانی 7589932، ایستگاه سه (انتهای دریاچه) با فراوانی 6637800 و ایستگاه دو (بخش میانی دریاچه) با فراوانی 5495732 عدد در لیتر مشاهده شد. با توجه به شاخص ­های تروفی و با توجه به ­میزان حد شفافیت، مقادیر فسفات، نیتروژن و کلروفیل a حاصله از داده­ های فیزیکی و شیمیایی، سد مخزنی کارده در حد دریاچه ­های مزوتروف کم قرار می ­گیرد. طبق آزمون­ های غیرپارامتریک کروسکال – والیس و من – ویتنی بین فراوانی فیتوپلانکتونی در ایستگاه ­ها و ماه های مختلف اختلاف معنی ­دار آماری وجود داشت (0/05>p). در بررسی فصول نیز فصل بهار با سه فصل دیگر این اختلاف معنی ­دار را نشان داد (0/05>p). 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identify and study the density and distribution of Phytoplankton in the Kardeh reservoir in Khorasan Razavi

نویسندگان [English]

  • Mohammad Salavatian
  • Akbar Pourgholami mogaddam
  • Marziyeh Makarami
  • sepideh khatib Hagigi
Institute of aquaculture Inland water, Fisheries Research Institute, Agricultural Research and Training Organization, Bandar Anzali, Iran.
چکیده [English]

     To study the density and distribution of phytoplankton, sampling was conducted in 6 stage from April till March 2016. Phytoplankton samples horizontally and vertically from different depths (0, 5, 10 and 20 m) by harvesting water with Ruthner and bring to a volume of 10 liters, homogenize and finally picked it took a liter. Samples 4% formalin fixed and in the laboratory using 5 ml containers and inverted microscope were identified and counted. Investigate totally distinguished 35 genus in 6 Phylums among of genus, Bacillariophyta, Euglenophyta. Chlorophyta, Pyrophyta, Chrysophyta and Cyanophyta had 8 genus, 1 genus, 13 genus, 3 genus, 2 genus and 5 genus respectively. In this reservoir dam the Phylum of Bacillariophyta was dominant of Phytoplankton with 73.8 % of population annually and genus Cyclotella , Navicula and Synedra were dominant samples. The Phylum of Chrysophyta has been located the second position with genus of Dinobryon and Synura and frequency 12.2 % . Other of Phytoplankton phylums were least population such as Chlorophyta with genus of Scenedesmus, Cosmariumand Tetraedronwith frequency 8.2 %. In all of the sampling months, mean of the most of Phytoplanktonic density belonged to Phylum of Bacillariophyta 69500449±11456 number in liter that in the spring with an abundance of 25044064 ± 467892 showed the highest density per liter. Phytoplankton abundance of phylum in summer, autumn and winter seasons with a lot of density 17323830, 10786088 and 16346467 per liter respectively. The maximum abundance of phytoplankton in a station 1 (crest dam) with an abundance 7,589,932, station 3 (end lake) with a frequency of 6637800 and two station (the middle section lake) with a frequency of 5,495,732 per liter respectively. According to the tropic index and according to the degree of transparency, the phosphate, nitrogen and chlorophyll a values obtained from physical and chemical data, Karde reservoir located at the level of Meso-trophic lakes.According to non-parametric analysis Kruskal-Wallis and Mann-Whitney there were statically significant difference between Phytoplanktonic frequency in different stations and months (P<0.05). The study also spring seasons showed significant differences with the other three seasons (P>0.05).

کلیدواژه‌ها [English]

  • phytoplankton
  • Density
  • Distribution
  • Kardeh reservoir
  • Khorasan Razavi
  1. بانی، ع .، 1375. بررسی ترکیب فیتوپلانکتونی حاصل از انواع کودها در استخرهای پرورش ماهیان گرم آبی. پایان ­نامه کارشناسی ارشد. صفحات 85 تا 87.
  2. چوداررضایی، س.؛ محسن ­پور، ع.؛ محبی، ف. و شیری، ص.، 1387. شناسایی و بررسی فراوانی زئوپلانکتون­ های دریاچه پشت سد ارس. مجموعه مقالات نخستین همایش ملی منابع شیلاتی دریای خزر. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
  3. خداپرست، س.ح.، 1378. گزارش نهایی پروژه هیدرولوژی و هیدروبیولوژی تالاب انزلی طی سال­های 1371 تا 1375. مرکز تحقیقات شیلاتی استان گیلان. 156 صفحه.
  4. دره­ شوری، ف.، ۱۳۷۷. مطالعه اکولوژیک و فلور جلبکی دریاچه سد طرق. پایان­ نامه کارشناسی ­ارشد. دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد. ۱۴۹ صفحه.
  5. شمس،م.وافشارزاده،س.،1387. مطالعه تغییرات فیتوپلانکتون­ های دریاچه زاینده ­رود. مجله زیست ­شناسی ایران. جلد 21، شماره ۵، صفحات 784 تا 794.
  6. صلواتیان، س.م.؛ عبدالله ­پوربی ­ریا ، ح.؛ نظامی ­بلوچی، ش.ع.؛ مکارمی، م. و پورغلامی­ مقدم، ا.،1389. ترکیب گونه ­ای و تعیین تراکم فیتوپلانکتونی در دریاچه پشت سد لار. مجله تالاب. سال 2، شماره 3، صفحات 26 تا 38.
  7. صلواتیان، س.م.؛ سبک ­آرا، ج.؛ آذری­ تاکامی، ق.؛ رجبی ­نژاد، ر.؛ علمی، ا.م. و علی­ اف، ع.ر.، 1390. شناسایی و بررسی تراکم و پراکنش زئوپلانکتونی در دریاچه سدلار استان تهران. مجله شیلات دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر. سال 5، شماره 4، صفحات 1 تا 16.
  8. صلواتیان، س.م.؛ عابدینی، ع. و میرزاخانی، ع.ر.، 1396. شناسایی و تعیین زی ­توده درشت بی­ مهرگان کفزی جهت آبزی­ پروری در دریاچه مخزنی سد ارسباران. نشریه توسعه آبزی ­پروری. جلد 11، شماره 3، صفحات ۱ تا 11.
  9. علیزاده، ژ.؛ محسن ­پورآذری، ع.؛ صیدگر، م. و علیزاده، م.، 1387. بررسی تغییرات نیترات و فسفات دریاچه ارس. مجموعه مقالات همایش آبزی­پروری نوین و توسعه پایدار دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل. صفحات 858 تا 867. 
  10. غلامی، ع.؛ اجتهادی، ح. و قاسم ­زاده، ف.، 1384. بررسی تنوع گونه­ ای و اکولوژیک فیتوپلانکتون ­های دریاچه بزنگان. مجله علمی شیلات ایران. سال 4، شماره 2، صفحات 73 تا 90.
  11. فلاحی،م.،1378. بررسی پلانکتون­ های بخش جنوبی دریای مازندران. مجله علمی شیلات ایران. سال 1، شماره 4، صفحات 19 تا 38.
  12. محبی،ف.؛ محسن­ پورآذری،ع. و عاصم، ع.، 1391. بررسی جمعیت فیتوپلانکتونی و شاخص ­های جمعیتی در دریاچه سد ارس. مجله زیست­ شناسی ایران. جلد 25. شماره 2، صفحات 316 تا 328.
  13. مکارمی، م.؛ سبک ­آرا، ج. و کفاش ­محمدجانی، ط.، 1385. شناسایی و پراکنش فیتوپلانکتونی در مناطق مختلف تالاب انزلی و نواحی ساحلی دریای خزر. مجله علمی شیلات ایران. سال 15، شماره 1، صفحات 129تا 149.
  14. مهندسین مشاور یکم. 1367. مطالعات گام اول طرح جامع احیاء تالاب انزلی. جلد 7. لیمنولوژی جهاد سازندگی، کمیته امور آب.
  15. Balayut, E.A., 1983. Stocking and introduction of fish in lakes and reservoirs in the ASEAN countries. FAO technical paper No. 236. FAO, Rome. 82 p.
  16. Case, M.; Leca, E.E.; Leitao, S.N.; Sant Anna, E.E.; Schwanborn, R. and Moraes Junior, A.T., 2008. Plankton Community as indicator of water quality in tropical shrimp culture ponds. Marine pollution Bulletin.
  17. Edmonson, W.T., 1959. Fresh water biology. New York, London.John Wiley and Sons Inc. 1248 p.
  18. Kadri, A., 1998. Diatoms (Bacillariophyta) in the Phytoplankton of Keban Reservoir and their seasonal variations.Tr. J. Bot.  Turkey. Vol. 22, pp: 25-33.
  19. Lei, A.P.; HU, Z.L.; Wang, J.; SHI, Z.X. and TAM, F.Y., 2005. Structure of the phytoplankton community and its relationship to water quality in Donghu lake. Wuhan, China, J. Plant Biology. Vol. 47, No. 1, pp: 27-37.
  20. Lehman, J.T.; Abella, S.E.B.; Litt, A.H. and Edmondson, W.T., 2004. Fingerprints of biocomplexity: Taxon Specific growth of Phytoplankton in relation to environmental factors. Limnology and Oceanography. USA. Vol. 49, No. 4, pp:1446-1456.
  21. Newell, G.E. and Newell, K.C., 1977. Marin plankton, Hutchinson and Co., London. U.K. 242 p.
  22. OECD. 1982. Eutrophication of Waters. Monitoring, Assessment and Control, OECD, Paris.Organisation for Economic Cooperation and Development.154 p.
  23. Newton, A.; Icely, J.D.; Falcao, M.; Nobre, A.; Nunes, J.P.; Ferreira, J.G. and Vale, C., 2003. Evaluation of eutrophication in the Ria Formosa coastal lagoon. Portugal.Continental shelf Research. Vol. 23, pp: 1945-1961.
  24. Pontin, R.M., 1978. A key to the fresh water planktonic and semiplanktonic rotifera of the British Isles.Titus Wilson and Son.Ltd. 178 p.
  25. Ruttner-Kolisko, A., 1974. Plankton rotifers, biology and taxonomy, Austrian Academy of Science. 147 p.
  26. Smith, V.A., 2003. Eutrophication of fresh water and coastal marine ecosystems: a global problem. Envirom. Sci. Pollut. Res. Int. Vol. 10, pp: 126-139.
  27. Standard Method for examination of water and wastewater. 1989. American Public Health Association. U.S.A. 1194 p.